De oorspronkelijke taken van een gemeente richten zich op burgerzaken, openbare orde en veiligheid, stadsontwikkeling door te zorgen voor voldoende woonruimte en op verkeer en vervoer door te zorgen voor een goede doorstroming. Een andere taak speelt zich af op het gebied van onderwijs. De gemeente bestuurt het plaatselijk openbaar onderwijs en zorgt voor voldoende schoolruimte. Een gemeente heeft ook een zorgplicht voor zijn inwoners op het gebied van welzijn en sociale zaken alsmede cultuur, sport en recreatie. Deze taken zijn overzichtelijk en met een beetje verantwoordelijkheidsgevoel van het gemeentebestuur ook financieel goed in de hand te houden.
Taken in het Sociaal Domein
De afgelopen jaren zijn een aantal landelijke en provinciale taken overgeheveld naar gemeenten. De belangrijkste zijn de Jeugdzorg, Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en asielbeleid en integratie. Als we kijken naar de ontwikkeling van de inkomsten (baten) en uitgaven (lasten) van een gemeente, dan zien we dat met name deze nieuwe taken zwaar op de jaarlijkse begroting drukken. Op een jaarlijkse begroting van € 68 miljoen (2020), wordt in de gemeente Oisterwijk € 26 miljoen begroot aan taken in het sociale domein. Hier staan slechts € 4.7 miljoen aan daadwerkelijke inkomsten tegenover. Bij de overdracht van deze taken hebben het Rijk en de Provincie er wel voor gezorgd dat een groot deel van deze lasten voor rekening en risico van de gemeenten zelf zouden komen. De bijdrage die gemeenten van hen ontvangen zijn lang niet voldoende om de kosten te dekken. En die kosten lopen dus gierend uit de hand omdat zowel jeugdigen als ouderen massaal aanspraak op (financiële) ondersteuning op basis van deze regelingen (kunnen) maken. Dit komt mede omdat de kaders daarvan door internationale verdragen, rechtspraak en beleid ook steeds verder worden opgerekt.
Zwart gat voor de begroting
Dit domein werkt op de gemeentelijke begroting als een zwart gat. Voor dat je het weet slokt het 100% daarvan op. Indien je het belangrijk vindt dat er ook middelen beschikbaar blijven voor de andere domeinen, dan is het zaak om heel bewust om te gaan met het aanvragen en toekennen van ondersteuning. Toegangsteams kunnen daarin een belangrijke rol spelen. Verder kan winst worden behaald doordat de gemeente scherp onderhandelt bij de inkoop van zorg en hulpmiddelen. Daarnaast ligt er bovenal een grote verantwoordelijkheid bij de inwoners van de gemeente zelf door meer terughoudendheid te betrachten door er bijvoorbeeld voor te kiezen om het zelf of met hulp van anderen op te lossen, dan wel spullen met elkaar te delen. Het feit dat je recht op iets hebt, betekent niet dat je dat recht ook per definitie zou moeten uitoefenen. Er zitten immers altijd twee kanten aan een medaille. Structurele tekorten op de gemeentelijke begroting komen uiteindelijk altijd terug in hogere lasten voor de inwoners en bedrijven. Er is daarom een gezamenlijke verantwoordelijkheid en inspanning nodig om dit zoveel als mogelijk te voorkomen toch?
Lees meer over deze problematiek in dit artikel op Zorgvisie
Volg ons op
