Interview: Krachtpatser van de boerenlobby: ’Ecologen zijn God niet’

Posted on Posted in Interviews

’Staatsgelegaliseerde diefstal’. Zo betitelt Jan Cees Vogelaar het stikstofbeleid dat, in zijn ogen, boeren uitrookt. Als voorzitter van het Mesdagfonds, een onderzoeksclub in de veehouderij, nam hij publiekelijk de commissie-Remkes en het RIVM de maat. Uitdelen en incasseren is zijn stijl. Wat drijft de broer van wijlen ex-minister Ella, die het CDA voor Forum verruilde? En waarom volhardt hij in: er is geen stikstofprobleem?

Met grote stappen beent Jan Cees Vogelaar (57) over het kiezelpad richting de Molenhoeve in Echten. Toch loopt de krachtpatser moeilijk. Trap op, naar weer een zaal vol boeren, pakt hij een tel rust. Is hij aangeslagen na de krachtmeting vorige week met ambtelijke stikstofrekenaars? Het RIVM trok fel van leer tegen de stelling van het Mesdagfonds dat landbouw minder stikstof veroorzaakt dan verkeer.

Nee, een val van zeven meter in één van zijn windmolens speelt hem nog parten. Voor het publiek stapt de boerenleider in zijn vertrouwde rol. Fulminerend over ’de trukendoos’ van het RIVM, ’boerenlandroof’ en stikstof als ’stok om mee te slaan’. Dit is de Vogelaar die de agrarische wereld al decennia kent. Maar de stikstofcrisis brengt de voormalig commissaris van Friesland Campina nu ook bekendheid in de rest van Nederland.

Wanneer een jonge boer Vogelaars betoog betitelt als ’mooi verhaal’, springt hij erbovenop. „Dit is géén mooi verhaal hè? Als we niet oppassen worden we vernacheld met zijn allen! Die groene graaiers uit de grachtengordel hebben er hun verdienmodel van gemaakt om boeren te bashen.”

Waarom volhardt u in het ontkennen van het stikstofprobleem?

„Er bestaat alleen een gecreëerd stikstofprobleem. Als de rechter de informatie had gehad die wij nu hebben, had de Raad van State zijn uitspraak afgelopen mei, dat er geen extra stikstof mag worden uitgestoten, nooit gedaan. Sterker nog, dan had de landsadvocaat een betere verdediging gehad. Dan was de bouw nooit stilgelegd. En hadden boeren niet in een hoek gestaan.”

Waarom zou de rechter anders hebben beslist?

„Complete Natura2000-gebieden worden nu aangemerkt als stikstofgevoelig, maar wat is echt stikstofgevoelig? Op de hele Veluwe slechts vier à vijf hectare. Je spreekt van gebiedjes in een gebied. Soms niet groter dan deze tafel. Daar wordt dan zo’n heel gebied, van wel duizend hectare, als stikstofgevoelig aangemerkt. Dat is bizar.”

Zelfs uw Mesdagfonds stelt dat landbouw een kwart van alle stikstof uitstoot.

„Roepen ’er is een stikstofprobleem’ kan iedereen. Maar die natuurgebieden worden beoordeeld door ecologen. In maart nog verscheen er zo’n habitatbeoordeling over de Veluwe. Elf stikstofgevoelige leefgebieden. Allemaal beoordeling A. Da’s het beste wat er is. Is er dan een probleem? Nee.”

Maar die heide en eiken hebben toch last van stikstof?

„Als die ecologen zelf een triple A uitdelen, wie ben ik dan om te zeggen dat het slecht gaat? Binnenveld bij Bennekom: zo’n beetje het gebied met de hoogste stikstofdruk in Nederland. Twee keer een A. Prima. Biesbosch: vijf habitattypes. Vier keer een A, één keer een B. Gaat het dan slecht met de natuur? Het zijn niet mijn rapporten hè?”

Leven is strijd. Dat stond op de boerderij van zijn ouders bij Lelystad. Hoewel Vogelaar het er persoonlijk afschroefde toen hij het bedrijf overnam, zegt de lijfspreuk veel. Moeder Corrie was de eerste feministische stem tussen boerenbestuurders.

„Mijn ouders beleefden de Watersnoodramp op Sint-Philipsland. Zeven jaar ploeteren op zoute grond. Ze hebben zich opgewerkt van niks naar een prachtig bedrijf in Flevoland. Het niet over me heen laten lopen, heb ik van mijn moeder. De liefde voor grond en vee van mijn vader. Als iemand zegt dat ik niet van mijn dieren hou, dan zeg ik: flikker op!”

Het gaat dus goed met de natuur?

„Vraag je eerst eens af: hebben we wel natuur in Nederland?” Er valt een stilte. „De Waddenzee misschien? Schorren en slikken in Zeeland? Zelfs daar proberen we met strekdammen nog invloed op uit te oefenen.”

We hebben toch Natura2000-gebieden vol natuur?

„Nee, we hebben 160 gebieden in Nederland waar we het stickertje ’Natuur’ op hebben geplakt. Tien boerderijen weghalen en dan per bulldozer een meanderende beek aanleggen; da’s leuk, maar het is géén natuur. Ecologen zijn God niet.”

Toch klinkt de roep om méér natuur als uitweg in het stikstofvraagstuk.

„Als natuurorganisaties graag meer grond willen, zég dat dan. In plaats daarvan stelden ecologen zulke scherpe natuurdoelen vast, waarvan ze van tevoren wisten: dat gaat nooit lukken. Eén oplossing is dan om de veehouderij de nek om te draaien. De groene graaiers maken van problemen een verdienmodel.”

Is dát wat er echt speelt, denkt u?

„Het gebeurt volop. Als je kritische stikstofnormen vaststelt die nooit te halen zijn, zelfs al schuif je álle leven in Nederland de Noordzee in, dan moet je je volgens mij afvragen: ben je wel goed wijs?”

Een moment is hij afgeleid. Vanuit de kantine van manege Maverick Stables staart Vogelaar naar de paardenbak. Na verkoop van de boerderij startte hij hier met zijn dochters. „Sorry, het komt door het paard dat daar loopt. In vier maanden is hij van gevaarlijk in een fijn dier veranderd. Eerst was hij niet te hanteren. Dan pak ik ze meestal. Ik ben een redelijk anker. Komt door gewicht enzo, hahaha.”

Elke ochtend om zeven uur staat Vogelaar in de stal. Twee dagen helpt hij uitmesten. En hij investeert in karakters. „Dat is niet het breken van zo’n dier, maar investeren in relatie. ’s Avonds als ik thuiskom nog even de stallen in. Om te praten, te knuffelen en wat te rommelen. Sommige mensen vinden dat belachelijk. Maar na een paar keer, komt ie naar je toe of steekt zijn hoofd door het luik. ’Hé, leuk dat je er bent’.”

De druk op agrarische grond is een feit. Nederland snakt naar woningbouw.

„Er is een half miljoen hectare minder boerenland dan in 1954. Dat gaat de komende vijftien jaar nog harder. Logisch dat het aantal boeren krimpt. Dat vind ik niet erg. Maar heb het dáár dan over. En kom me niet aan met stikstof.”

Het dient als stok om mee te slaan?

„Ja, eerst confronteer je boeren met een hoop ellende: je bent een vervuiler, een viezerik, je maakt vlinders en vogeltjes dood. Kortom: een slecht mens. En dan roept Brabant, dat vooroploopt in het stikstofdossier, de Wet Voorskeursrecht in voor boerderijen rond natuur. Wat denk je dat er met de waarde van die bedrijven gebeurt? Zuuup, omlaag. Ik noem dat staatsgelegaliseerde diefstal.”

Het Mesdagfonds is weggezet als belangenclub. Maar, dat klopt toch wel een beetje?

„Nee, dat zijn we niet! We bestaan sinds 1850. Van boter- en kaasonderzoek is het fonds steeds breder ingezet. Dankzij ons is onze veestapel vrijwel vrij van paratbc, een darmziekte bij koeien. Verder reduceerde de veehouderij, mede dankzij onze kennis, de ammoniakuitstoot al met ruim 70 procent. En dan verwijten mensen, die voor het eerst van stikstof horen, ons dat wij een belangenclub zijn? We hebben juist een enorme innovatie meegefinancierd. Zout op!”

Was u daarom zo geprikkeld in Nieuwspoort?

„Het is ook omdat Den Haag het dossier niet doorgrondt. Het ontbreekt zowel Kamerleden als ambtenaren aan kennis. De ene jurist na de andere is ingevlogen voor stikstof. En wie was materiedeskundig? Niemand! Vroeger zat dit soort kennis tot in de haarvaten van het ministerie. Totdat LNV tussen 2012 en 2017 was afgeschaft. Maar met juristen los je dit probleem niet op. Als jouw frontaalkwab geopereerd moet worden, zeg ik ook niet: ’Ik weet een goede uroloog in Sneek’.”

Het Landbouwcollectief, dat namens 13 organisaties met het kabinet onderhandelt, lijkt wel erg een gedwongen huwelijk.

„Er zijn hele keizerrijken ontstaan door gedwongen huwelijken. LTO wordt door de eigen leden niet meer serieus genomen. Het is lastig om de hele grote beweging die momenteel plaatsvindt in de landbouw, vorm te geven. Daar heb je visie voor nodig en debat met de achterban. LTO kan kijken of ze de kern kan worden van het Landbouwcollectief, of zelf de club worden van alle landbouw in Nederland. In dat laatste geef ik haar minder kans.”

U bent lid geworden van Forum voor Democratie. Baudet biedt meer hoop voor boeren dan het CDA?

„Waar ik van gecharmeerd ben, is dat zij een beweging bouwen met mensen die verstand hebben van zaken. Dat doen ze ook bij landbouw.”

Steunt u ook hun andere ideeën? Over migratie of klimaat?

„Als er elk jaar een stad als Delft of Leiden bijkomt, moet je je afvragen of dat houdbaar is. En ja, ik heb drie windmolens. Bij mij was dat subsidie-gedreven. Of de invloed van de mens op het klimaat echt zo groot is, betwijfel ik.”

Den Haag kende al een minister Vogelaar. Uw oudere zus Ella had het niet makkelijk als PvdA-bewindsvrouw.

„Een portefeuille zonder geld is geen portefeuille. Daarvoor heb ik haar gewaarschuwd. En communicatie met de media was niet haar ding. Ze was een mensenmens, een knokker, maar ook een binnenvetter. Waar ik mensen opzoek en, zeg maar, een knal voor de harses geef, zou zij dat nooit gedaan hebben.”

Toch was Ella, twaalf jaar ouder, belangrijk. Toen Jan Cees Vogelaar op 34-jarige leeftijd, ’vol ambitie en een grote bek’, tot leider werd gekozen van de LTO-melkveehouders, belde hij meteen met haar. „Zij adviseerde me hoe je mensen mee kunt krijgen. De toekomstvisie die we schreven, was haar idee.”

Als Forum Nederland mee krijgt in een Nexit, verliezen boeren hun subsidies.

Nou, als je boeren vraagt: wil je je subsidies inleveren in ruil voor het afschaffen van allerlei regeltjes, dan grijpen ze die kans meteen.”

Bron: De Telegraaf
Datum: 1 maart 2020

Volg ons op

Comments are closed.